3rd sun B - 1

May nakita ako anay nga sticker sa likod sang awto nga nagasiling – warning teenager on the wheel – mag-andam teenager ang nagadrive.

Ang teenage isa ka mabudlay nga mga tinuig para sa mga ginikanan tungod kay amo ini ang tion nga nagahamtong ang kabataan.  Isa ini ka bahin sang aton kabuhi nga gina-agyan sang tanan – ang bahin sang aton kabuhi nga naga-agaw agaw ang pagkabata kag ang pagkahamtong.  Amo ini ang idad nga makalilibog kon ano gid bala ang ila luyag – kon pabay-an mo mangakig sila, kon pasilabtan mo mangakig man sila.  Naga-rebelde pero luyag man nga magpa-angga. They insist on being independent – as in bay-i lang ako bala.  But at the same time they also want to be dependent on you – as in “ano abi kay waay ka di.”.  Kon kaisa masiling ka “hay amobt indi ako ka-intinde sa inyo.”  Igsakto gid ina nga obserbasyon – indi ka ka-intinede – kag indi ka maghanggad nga ma-intiendihan mo sila kay sila mismo indi man ka-intiendi sang ila ginabatyag.  Sa nasiling ko, naga-agaw agaw ang pagkabata kag ang pagkahamtong.

Kinahanglanon ini nga bahin sang kabuhi kag tanan kita nga mga hamtong na naka-agi diri.  Bahin ini sang pagtubo.  Halin sa pagkabata padulong sa pagkahamtong, halin pagsalig sa imo pagkadto sa pagsalig sa ila kaugalingon, from dependence to independence, from reliance to autonomy, from carefree days to responsibility.    Adulthood, independence, autonomy, responsibility are big words.  Ang pagbaton sang responsabilidad rated R - it is an adult word.  Ini palatandaan nga ang bata naghamtong na kag nakaagi na sia sa mabudlay nga mga tinuig sang isa ka teenager.   It is an indication that a once self-centered, carefree child, has become responsible adult.

Ang aton ebanghelyo subong nagapakita sa aton sang proseso sang paghamtong – ang pagkahamtong sa diin ginabaton ang resposabilidad ukon ang katungdanan.  Kag sa sini nga pagpamalandong usisaon naton ang aton mga pamatasan ilabi na gid kon bala kita nagsaylo na gikan sa pagkabata padulong sa pagkahamtong dira sa aton matag-adlaw nga pagginawi kag sa aton pamatasan sa aton pagtuluohan.

Sa aton nahauna nga balasahon makita naton si Jonas.  Kon anbasahon ninyo ang bug-os nga kabuhi ni Jonas nga propeta makita ninyo nga sang ginpaatubang sang Dios sa iya ang iya responsabilidad, nagpangalag-ag sia kag nagpalagyo sa bagay nga kon ano ang isiling sang Dios sa iya, ginabuhat niya ang baliskad sini.  Suli kag baliskad.  Ginpakadto sia sa sidlangan nagkadto sia iya sa nakatundan.  Ginsingganan sia nga magpaibabaw sia, nagpaidalom sia.  Si Jonas yara sa transition.  Nabudlayan sia mag-atubang sang iya responsabilidad, nagsunggod sia sang wala gintuman sang Dios ang iya luyag nga matabo sa Ninive. 

Sa pihak nga bahin sa aton ebanghelyo si Jesus nagtawag sang iya nahauna nga mga gintuton-an – kari kamo sunod kamo sa akon – kag sa gilayon ila ginbayaan ang ila mga sahid, ila ginbayaan ang ila kaupod kag ang ila panimalay kag nagsunod sa aton Ginoo.  Ginabayaan nila ang tanan akg nag-upod kay Kristo nga nagtawag sa ila.  Responsable

Sa Afrika may technique sila agod madakop ang amo.  Paano sila magdakop sang amo?  Makuha sila sang paya, buk-on ina ina sa tunga, buhuan nila ina nga makaigo lang gid ang kamot sang amo pasulod, butangan nila ini sang mahumot nga frutas katulad abi sang orange sa tunga, kag tapikon liwat ang paya. Dayon ibutang nila ini sa lugar nga ginatipunan sang mga amo, kag higtan gid sing maayo agud nga bisan butungon sang amo indi gid ini madala.  Pananglitan makalabay ang amo masimhotan niya ang mahumot nga prutas.  Pangitaon niya ina kag dayon isulod ang iya  kamot sa paya kag kaptan ang prutas.  Panganlitan makaptan na niya ang prutas indi na na niya pagbuy-an bisan pa indi na makaguwa ang iya kamot sa buho sang paya.  Pagkakita sang amo nga nagapalapit ka sa apgdakup sa iya, malagyo man ina sia apang indi ya gid pagbuy-an ang iya gina-uyatan nga prutas.  Gani tungod kay nahigtan ang paya, dakop ang amo sa obra niya nga kadalok.

Amo ina ang pagkabata-bata, kag kon nagapabilin kita nga teenager sa bug-os naton nga kabuhi.  Luyag naton duha bisan makapili lamang kita sang isa.  Luyag kita nga malagyo, pero indi man naton pagbuy-an ang mga nagahigot sa aton.  We want to have for ourselves the best of both worlds.  Luyag naton mataas ang aton grades apang indi man kita luyag magtuon.  Luyag naton magpangasawa kag may aton na nga pamilya, pero indi man naton mabulagan ang aton barkada kag ang aton pagka-istambay – nagabinatabata pa kay indi kita kahibalo magbiya, indi kita kahibalo mag-utod.

Ang responsabilidad (kag kon sayuron ang pagkahamtong) nagakahulugan nga mahimo ko ang mga butang nga wala ko naluyagan himuon.  Ang pagbiya sang mga butang nga naandan na naton nga buhaton, ang pagbiya sang mga buluhaton nga sa masami amo lang gid ina kuntani ang aton nahibaluan nga buhaton.  Ang pag-risgo sang tanan bisan pa sang mga kaabyanan, kag bisan pa gani sang panimalay, agod mabuhat niya ang dapat niya buhaton, isa ka tanda nga ang isa ka tawo responsable.  Amo ini ang paghamtong.  Mabudlay ang magbugtaw sa kaagahon kag magbangon sa imo katri para lang nga magsimba.  Mabudlay ang magtuon.  Mabudlay ang magtrabaho.  Indi mahapos ang magpangadi.  Apang kon mabayaan ko ang telebisyon tungod kay may mas importante ako nga buluhaton, kon mabayaan ko ang mga barkada tungod kay may mas importante pa ako nga hilikuton, kon makapangadi ako bisan indi ko luyag, tanda ini tanan nga nagasulod na ako sa kalibutan sang mga hamtong.

Ang pagka-responsable nagakahulugan nga maatubang ko ang liwat liwat nga trabaho kag ang kataka sa akon matag-adlaw nga pangabuhi.  Nagapati ako nga kadamo sang mga pagsulay nga aton maagyan sa paghimo sang responsabilidad naton katulad sang eksperyensya sang mga apostoles, akg sa masami nangin katulad man kita kay Jonas.  Apang wala sila nagbiya.  Ang pagkatutom isa ka tanda kag pamatasan sang isa ka tawo nga responsable.  Ang paghigugma sa sexy nimo nga asawa, ang pagpabilin nga mahigugmaon sa mapisan mo nga bana, tam-an ka hapos.  Apang kon padayon ikaw nga nagahigugma kag nagapabilin nga matutom bisan pa indi na sia sexy tungod sang iya mga stored fat ukon ang imo bana nangin indi lang medyo bastos kundi uribadon pa, nagakahulugan nga yanang tawo nga matutom isa ka hamtong nga tawo nga nagtubo na sa iya rsponsabilidad, nagtubo sa iya katungdanan – sia nagtubo sa iya commitment.

Ang pagkaresponsable nagakahulugan man nga bisan pa sa ano nga kahimtangan, matutom ako sa akon mga prinsipyo kag mga panindugan.  Mabuhat niya ang kaayuhan, mabuhat niya ang iya katungdanan, mabuhat niya ang maayo, bisan pa wala sing may nagatulok ukon nagabantay ukon nagasaway.  Malikawan nila ang mga sala kag sayup, malikawan nila ang mga under the table, bisan pa wala sing may nagatulok ukon wala sing may makahibalo.  May tinindugan.

Subong mamangkot kita:  Responsable bala kita nga mga Pilipino, nga mga pumuluyo sang banwang Pilipinas? Responsable bala kita nga mga anak sang Dios?  Nakatabok na gid man bala kita gikan sa pagkabata padulong sa pagkahamtong sa aton kabuhi kag sa aton pagtuo?  Pamalandongan naton ini.