23rd sun A - 2

Sang buhi pa si tatay ko, nadumdoman ko kastrikto gid ina sa iya sa bagay nga madescribe mo sia nga daw kamahal sang iya yuhom.  (Daw ako gid no?)  Kon mahinahina ka lang sing dungan, makasiling ka nga kabudlay sa iya i-approach.  Abi ko, asta sa katapusan amo na gid to sia.  Pero isa ka adlaw nag-abot ang una nga apo.  Dayon ginsundan sang isa pa gid, kag dayon sang isa pa gid.  Sang ulihi nanotisyahan ko nga naglain na ang tanan – kahibalo man sia gali mag-ulit sa kabataan, kahibalo man sia gali magdugsing, magyamuhat kag maglibang.  Kon kaisa ginahungod nila nga pa-ugtasan sia, pero nanotisyahan ko man nga daw uyon ya man nga pa-ugtason sia.

Kon kaisa hanga kita sa mga tawo nga makabig naton mga self-made person.  On their own ginpatindog nila ang ila negosyo halin sa wala.  On their own ginpaisa nila ang nagabulublag nga kon paminsaron mo daw indi masarangan.  On their own, nagmato-mato sila agod mahuman ang isa ka lifetime achievement.  Amo ini ang panglantaw naton sa mga baganihan naton,  kag sa simbahan amo man ini nga panan-aw naton sa mga santos – daw sila lang pero nasarangan nila.  Grabe sila, hanga kita. Pero kon lantawon mo sing maid-id, indi gid man kita makasiling ukon makaclaim nga kita lang gid ang may kahimu-an sina, kita lang gid ang nakasarang sina.  Wala sa aton makasiling sina.  Bisan si Manny Pacquiao indi makasiling nga tungod sang iya lang gid paninguha kag panikasog nga nadab-ot niya ini nga titulo.  Dumdoma ara dira sa likod niya sa nanay niya, si Aling Dionesia, ang asawa niya, ang coach kag makasiling kita ang bilog nga mga pilipino.  Kon indi kasubong sini ang aton interes kag ang aton pagsuporta siguro indi man gid na sia magtinguha kasubong sang pagtinguha niya subong.  Ang negosyo nga ginpundar mo halin sa wala kag nagsobra ka dakusubong indi man magkasubong sina kon wala ang linibo nga mga tinawo nga nagsuporta sa imo.

Kasubong man sini sa aton, bisan sa aton ordinaryo nga pagsinalayo.  Indi man kita magkasubong sini kon wala ang mga tawo nga yara sa aton likod sa pag-encourage sa aton, sa pagsaway sa aton, bisan gani sa pagimponer sa aton sang ila mga expectations nga nagtulod sa aton to go even beyond our capacities.  There were always people behind us nga nagtulod, nagsaway, nangakig sa aton agod nga indi kita maglisa.  Iban sa ila nagbatas sang aton dumot kag kaakig kay nagpasilabot sila kag nagdumili.  Apang in the long run naapreciar naton ini tanan because without these encouragment and corrections siguro wala man kita subong.

Husbands are better husbands today because of their wives.  Wives are better wives because of their husbands whose love and care challenge each one of them nga magmangin maayo – for each other’s sake.  Ang ginikanan nangin maayo nga mga ginikanan tungod sang paghigugma nila sa ila kabataan.  Ang mga kabataan nangin maayo nga mga kabataan tungod sang pagtinguha sang ila ginikanan sa pagencourage kag sa pagdumili, kag nangin kasubong kita karon tungod man sang kaayo sang aton mga pariente kag mga abyan.  We become what we are now because of our community.  Bisan kami nga mga pari, kon nagatinguha kami nga mangin maayo ina tungod sang inyo ekspektasyon sa amon, tungod sang inyo paghangad kag pagrespeto.  Kag sa tagsa ka pagsaylo namon sang assignment naga-adjust man kami suno sa panimuot kag mga pamatasan sang amon ginaalagaran nga parokya. 

Ang luyag ko isiling sa inyo amo sini - we become better people because of the deep sense of responsibility we have towards each other.  Magalain ang aton pamatasan, magalain ang aton paminsaron kag pagginawi kon batyagon naton inang labing madalom nga katungdanan naton sa isa kag isa.

Ginasiling ko pirme sa mga seminarista sang didto pa ako sa seminaryo nga you never walk alone.  Indi ka kasiling, paggusto ako kon ano himuon ko, paggusto ako kon maano ako.  You cannnot sa that.  Kay kon ano ang himuon mo, may konsekwensya ina sa imo, kag ang konsekwensiya sa imo may konsekwensiya sa iban – why?  because you never walk alone.  Indi ka lang magsiling magguwa ako sa pagkapari, bahala kamo da.  Ti ano to ya si nanay mo, ti ano to ya ang mga nagahanga sa imo, ti ano to ya ang mga parokyano mo.  Makabatas ka bala nga magsiling, bahala kamo da?  No – because you never walk alone.  Indi ka makasiling natamaran na ako, because when you do that people will suffer.  You cannot just do as you please because when you do that, you may hurt a lot of people along the way.  Kon ngaa may kaayo subong sa aton kag sa aton palibot, ina tungod kay we feel a deep sense of responsibility for each other.

Sang didto ako sa seminaryo natalupangdan ko nga kon kay sin-o ako nangin istrikto, kon kay sin-o ako nangin makusog sa pagdisiplina, kon kay sin-o ako nagnangin demanding, kag kon sin-o to ang gintulod ko sing tuman, amo man na sila after many years ang nagabalik, kag tubtob subong nag-amigo sa akon.  Siguro makita man nila ang akon mga pagsaway indi nangin mahapos indi lamang sa ila kundi labi na gid sa akon.  Siguro nakita nila nga tuod gid man gali yadtong mga ginpanghambal ko, nga at first hearing, masakit, pero sang ulihi nangin mabinuligon.  For as long as we do it driven by a deep sense of responsibility for the other.  Kon nasobrahan ang imo pagsaway, apologize as soon as you realize nga natam-an gid man, but by all means do it – not with hatred, possibly with anger, but always with a deep sense of responsibility for the other.

Ang aton ebanghleyo subong may kasubong nga panan-aw.  Sa pagkamatuod ini nga mga panghunahuna nga ginpahayag ni San Mateo nagapresuppose sang isa ka Simbahan, sang isa ka katilingban.  This presupposes that Jesus established a community, a church, a people gathered, who will feel responsible for each other, who will feel accountable for whatever happens to each other – ang katilingban sa diin ang mga katapo naga-encourage sa isa kag isa, nagasuporta sa isa kag isa, nagasaway sa isa kag isa, nagakaakig man sa isa kag isa sa tuyo nga wala sing isa nga maglisa.  Kon makita naton nga nagapaloypaloy na ang isa, we encourage that person – kaya mo na.  Kon makita naton nga daw wala na sia gana, ginapaisog ta sia.  Kon makita naton nga nagahimo sia sing sayop, then ginasaway naton sia, ginaakigan naton sia.  Indi kita makasiling, bay-i lang da sia, kabalo man na sia sang iya ginabuhat.  Indi kita makasiling wala kita labot.  No – because in one way or the other, ang matabo sa iya, may konsekwensiya sa aton.  We are a church.  We are a community because Jesus has made us one.

Sa aton parokya tukuron naton liwat ang aton BEC program.  Sa pagkamatuod amo ina ang aton programa – nga makabalay kita liwat sa aton mga kaingod sang mga gagmay nga mga katilingban.  It is only in establishing such nga mabalik natonang mga values nga ginapahayag ni Jesus sa ebanghelyo ni Mateo, paagi lamang sini nga mabalik naton ining deep sense of responsibility para sa isa kag isa – ang sense of community, ang sense of belongingness, ang madalom nga balatyagon nga may katungdanan ako sa tagsa-tagsa.