26th sun C - 1

Sa sini nga palaangiran importante nga mahibaluan naton antes kon sin-o ang mga tagpalamati ni Kristo kag kon sin-o ang bida nga makuhaan naton sing leksiyon, kay basi magsala ang aton interpretasyon. Halimbawa abi, ang kalabanan nagasiling nga ini ginapatungod sa mga imol kag ang bida sa sini nga istorya amo si Lazaro nga pobre nga ginpadyaan sang langit sang napatay sia.  Ano pa ang iban naga-usar sining leksiyon  paagi sa pagsiling, “ay toto antusa lang anay ang imo kaimolon, antusa lang anay ang mga paghimulos sa imo kay padyaan ka gid sa langit katulad ni Lazaro.” Sala ini nga panghunahuna kag indi amo sini ang leksiyon nga ginahatag sang Ginoo paagi sining paalangiran. 

Sa baylo, ini nga paalangiran, mga utod, ginatumod sang Ginoo sa mga manggaranon nga mga fariseo, kag ang bida amo ang manggaranon nga tawo, nga sang diri sia sa duta nagsuksuk sang malahalon nga bayo kag nagpatuyang sang iya manggad paagi sa paghiwat sang piesta adlaw adlaw, samtang ang iya kaingod nga si Lazaro waay sing pagka-on kag waay gin-atipan bias pa sa iya pag-antus.  Gani, ini nga paalangiran para sa manggaranon nga nagpatumbaya, nga nagpatuyang sang iya manggad samtang ginapiyong ang iya mga mata sa kahimtangan sang mga imol, nga nagkabig  nga ang kaimolon kag pag-antus sa iya palibot daw normal na lang nga kahimtangan kag natural na lang nga bagay, sa bagay nga waay na sia nagaka-apektohan sa ila kahimtangan kag nangin insensitibo sia sa ila mga pag-antus kag balatyagon.  Ang leksiyon diri isa ka pagpaandam sa mga nagapatumbaya, sa mga tawo nga indi na makakita sang mga pag-antus sang iban, kag waay nagakabalaka sa ila kahimtangan.  Paandam ini sa mga tawo nga kontani may mabulig kag may mabuhat agud mabaylohan ang malubha nga kahimtangan sang iban, apang ila ini gintalikdan nga responsabilidad.

Ano karon ang buhaton naton agud nga indi kita mahulog sa sala sang pagpatumbaya, indi kita mangin insensitibo sa kahimtangan sang aton mga utod nga nalisdan?

Una, Sa mga nanarisari nga mga hitabo nga aton masugata kada adlaw, kinahanglan kahibalo  kita magpamangkot sa aton kaugalingon “ano bala ang ginahangkat sang Dios sa akon subong?  Ano bala ang iya mensahe sa akon subong?  Ano bala ang dapat kag nagakabagay nga buhaton ko subong kag indi ko pagbuhaton?”

Ginatawag naton ini nga pamatasan nga pagka-mabinalak-on.  Ang pagkamabinalak-on sa simple nga hambalanon nagakahulugan nga indi ako manigarilyo sa publiko kay basi may mga tawo nga indi luyag makasimhot sang aso nga ginabuga ko.  Ini nagakahulugan nga kon mamati ako sang radyo saktohon ko lang ang katunogon sini, nga ako lang ang makabati, kay basi may iban dira nga nagapahuway ukon nagahudan.  Ini nagakahulugan nga kon naga-istorya ako makapamangkot man ako sa akon kaugalingon “basi may laktan pa ini sia, ukon basi nagasakit ini ang ulo niya sa pagpamati sa akon, ukon basi gusto na niya magpahuway, gani lip-oton ko lang ang istorya ko sa iya.”  Kay kon kaisa mga utod indi kita sensitibo katulad abi sang aton ginapanghambal sa iban nga kon kaisa gali nagasakit na sang ila balatyagon, ukon birabira lang kita padalagan sang aton salakyan ukon bisan diin lang kita nagapundo, nga waay gid abi pagtamod nga may nagasunod sa aton ukon may nagatabok sa dalan.  Gagmay lamang ini nga mga butang apang diri pa lang makita na naton kon sensitibo kag mabinalak-on kita sa balatyagon kag sa kahimtangan sang iban.  Kay kon indi kita mabinalak-on sa sini nga butang nga nagahatag sang halit sa iban, paano kita mangin mabinalak-on sa kinahanglanon sang iban.  Matestingan mo ang imo kaugalingon kon bala mabinalak-on ikaw nga tawo kon kagab-i samtang nagahagunos ang ulan nakapanumdum ikaw “basi nabaha-an na ang mga tawo sa kilid sang suba?” Ukon basi nagsiling ka lang “waay man kami di ‘ya ginabahaan.”  Ang una nga panumduman iya sang mabinalak-on, ang ikaduha iya sang insensitibo sa kahimtangan sang iban luwas lamang sang iya kaugalingon.

Ikaduha, basi may iban sa aton nga sa pagkabati nila sining ebanghelyo magasiling “Ti para man ini gali sa manggaranon, kami iya nga mga imol waay diri sing labot.”  Mga utod, indi kita makasiling sini kay tanan kita indi na gid man tuman ka imol sa bagay nga wala na gid man kita may ihatag sa mga nagakinahanglan.  Sa akon pag-biatiko publiko sa mga kabarangayan, kon kaisa may masugata ako nga mga tigulang nga ginapabay-an lamang sa ila balay, nga ang nawong waay gid makaagi nga nasibinan, pangsot ang higdaan kag binulan na siguro nga waay nalabhan ang habol.  Kita nga may maayong lawas, ano ang nabulig naton diri.  Indi gid man guro kinahanglan nga damo imo kawarta agud masibinan nimo si lola nimo. Kon kaisa nagakadugayan man ako sa pagtener sa pagbisita sa mga nagamasakit kay luyag nila mag-istorya, kag mapilitan ako sa pagtener kay ang pamatyag ko, ini nga tigulang waay gid gina-istorya, ginalingaw, kag ginahatagan sing tini-on sang mga nagasapopo sa ila?  Sa sini nga kahimtangan hunahuna-a ang imo kaugalingon nga tigulang na kaayo, indi na mapuslan, tapos ihal-id ka lang dira sa kilid kag indi pagsapakon, indi pagistoryahon, indi pagpamati-an ukon lingawon.  Ano ayhan ang pamatyag mo sa sini nga kahimtangan? Ano ayhan ang akon pamatyag kon may mga problema ako kag patumbayaan lang ako sang akon mga kabataan kag sang akon mga abyan?  Siguro sa padayon mo nga pagpamangkot sini makatuon ka gid man nga magmangin mabinatyagon sa kahimtangan sang iban.

Gani mga utod, indi kita makasiling nga ini nga mga leksiyon para lamang sa mga manggaranon, kay may iban sa aton nga dalok sa ila tini-on, dalok sang ila kaayong lawas, dalok sang ila kusog, dalok sang ila kaalam, dalok sang ila talento, dalok sang ila ikasarang, kay waay nila ini gina-usar sa pagpaayo sang kahimtangan sang mga Lazaro sa ila palibot.

Ikatatlo, pagkatapos nga kita nangin mabinalak-on sa kahimtangan sang iban paagi sa pagpamati sang Pulong sng Dios, indi lamang sa biblia kundi pati na sa kahimtangan sang aton mga kautoran nga nagakinahanglan, kag pagkatapos kita makapamangkot sa aton kaugalingon - “ano bala ang binubuot sang Dios nga himu-on ko subong?” - ang madason naton nga buluhaton amo ang pagbutang sini sa buhat.  Siling ni Santiago sa iya sulat, “mangin mambubuhat kamo sang pulong nga inyo nabatian kag indi lamang tigpalamati.”  Ang pagbuhat sang maayo nga pulong nga aton nabati-an isa ka birtud nga sa masami naligaran naton.  Ngaa - kay ang kadam-an sa aton mabinatyagon, mabinalak-on pero asta lang kita dira. “Ay kaluloy sa imo no” ukon masiling kita - “ahay.”  Pero asta lang dira kag waay sing may ginabuhat.  Amo ini sila ang ginatawag nga mga nagadamgohanon nga mga Kristiano - madamo sang handum apang nagapabilin lamang ini nga handum.

Gani ang solusyon diri amo nga ibutang naton sa buhat.  Waay ako nagasiling nga masolbar nimo ang tanan nga problema sang kalibutan kay imposible ina.  Himu-on lamang naton ang aton masarangan sa sina nga ti-on, agud mahatagan alibyo ang malubha nga kahimtangan sang iban. 

Si Mother Teresa ginpamangkot anay sang isa ka reporter nga nagasiling, “Mother, paano nimo masolbar ang gutom sa bilog nga kalibutan, paano naton ina sila tanan mapaka-on.  Ang sabat ni Teresa “Isa-isahon ta lang – isa-isahon talang.”  Gani mga utod, buhaton lamang naton ang aton iya masarangan.  Ang importante dira nga may ginabuhat kita sa isa lamang ka tawo nga nagakinahanglan sang aton bulig sang sa magpanimuko kita dira sa aton balay kag magpanghayhay sa problema sa bilog nga kalibutan.

Pamalandongon naton ini.