16th sun A - 1

Madamo na ang nabati-an naton nahanungod sa lotto.  Sang nagligad nga mga semana ginpaathag ko sa sini nga misa ang moralidad sang sugal,  kag kon ngaa ginakabig naton nga ang lotto isa ka buluhaton nga indi bagay sa isa ka Kristiano. Subong ang aton arsobispo nagpadala sa aton sang sulat pastoral nahanungod sa lotto sa diin siya naga-agda sa aton sa pag-upod sa iya sa pagprotesta batok sini sa mga dalanon sa aton ciudad sa Hulyo 23, Martes ang adlaw.  Mabasa naton ini sa Candle Light sa sini nga issue.  Pero bisan amo na ini ang paathag sa aton sigurado ako nga may nabilin pa gid kita nga mga pamangkutanon nga ayhan waay nasabat sing nagakaigo, kag nagapalibog ahat sang aton ulo.

Una nga pamangkot, ngaa sala gid ang lotto, ngaa ginapamatukan gid ini sang aton Señor Arzobispo kag ngaa lotto lang?

Sabat sa una nga pamangkot:  Ang lotto makusog nga ginapamatukan sang arzobispo tungod kay ini gin-legalize, kag matunog ini ginapromote, kag gina-advertise sang aton gobierno.  Ang iban nga sahi sang sugal illegal, sa pagkamatuod bisan matuod nga kulang ang ila pagpaninguha nga mapasira ini, apang makasiling man kita nga waay ini ginakilala sang gobierno.    Ano subong ang kinalain sini.  Ngaa lotto lang?  Hatagan ko kamo sing paalanggiran.  Abi-abi may kabataan ako, puro high school kag ang iban sa ila nagatilawtilaw na manigarilyo.  Nahibaluan ko nga nagapanigarilyo sila sa tago lamang, kag indi ko gid sila madakpan.  Pero sa masunsun ginahatagan ko gid ina sila sang malawig nga sermon nahanungod sa halit sang sigarilyo, kag ginadumilian ko sila sa pag-usar sini.  Apang abiabi lang, kagago sa akon nga tatay. Imbes nga dumili-an ko nga magsigarilyo ang akon mga anak, ginasingganan ko sila ahat, “panigarilyo kamo, maayo ina para sa inyo.”  Tungod kay kagago gid sa akon masiling pa ako “anak waay ka na sigarilyo, bakal to sa tiyange, ay sus, ano ka piggado.” 

Nakahibalo ako mga utod nga waay sing amay nga yara sa sakto nga paminsaron kag matutum iya responsibilidad, nga magsiling sa iya anak sing kasubong sini.  Apang mga utod, amo ini ang ginabuhat sang aton gobierno, ang amay sang aton nasyon.  Sa pagkadungol, bal-an ya na gid nga indi mag-aenso ang iya kaanakan sa sini nga pamaagi, bal-an ya na gid nga halit ini kay ini bisyo, bal-an ya na gid nga ang iya kaanakan maga-imol ahat tungod sang taya nga taya sa lotto, nga ang chansa mo sa pagdaog one is to three milyon, - inunu ya pa gid sa guya sang bata kag magsiling, “maayo ini para sa imo.”  Kon ikaw abi iloy sang sining mga kabataan, kag nakita mo ini nga ginabuhat sang imo bana, ano ang himuon mo? - Maintebener ikaw - “indi ina sakto mga anak,” kag atubangon mo ang amay kag magsiling, “ano ka klase nga amay, untati ina.”  Mga utod amo ina subong ang ginabuhat sang simbahan.  “Anak indi maayo ang lotto para sa imo - kagago sa imo nga amay, untati ina!”  Ti batason ya lang ang tampa sang iya bana, apang mga utod ang iloy iloy, kag ang iya anak malahalon para sa iya.

Ikaduha nga pamangkot.  Sa iban nga nasyon ginatugtan man mag-lotto, sa Italy ang lugar sang Kristianismo, sa America, sa England.  Ngaa siling sang mga obispo sa Pilipinas immoral ina diri sa aton pungsod.  Ngaa?

Sabat sa ikaduha nga pamangkot:  Sala ang lotto tungod sang circumstancia sa diin ini ginabuhat.  Ang circumstancia sang aton nasyon, sang aton economia waay nagatugot nga kita maghampang sini. Iexplicar ko ini paagi sa paalangiran.  For example, maayo ang cold water, indi bala? - tapos sang basketball, tapos sang lugayawan sa ciudad kanami gid magpungko sa Jolibbee kag mag-order sang ice cold coke.  Maayo ang cold, indi bala?  Pero subong ang circumstancia amo sini: anoson ako, may pneumonia ako, naga ubo-ubo ako.  Pa-imna ako sang malamig nga tubig nga puno sang ice - ano ang matabo?  Magalala ahat ang balatian ko, kag basi mapatay ako.  Maayo bala ang cold nga tubig sa sini nga tawo?  Indi, kay ang circumstancia waay nagatugot sini. 

Another example, maayo ako magkanta, tingog ala pavarotti sang tuseran forte.  Apang ano ayhan ang matabo kon sa alas dose sang gab-i samtang nagakatulog na ang tanan, kuhaon ko ang gitara kag maguwanguwang sa pagkanta.  Maayo bala ina.  Indi. Kay ang circumstancia waay nagatugot sa akon sa pagkanta sa sina nga circumstancia..

Amo man ini sa lotto.  Maayo man ini ipalingawlingaw, sadya sadya lang, apang ang circumstancia sang aton nasyon waay nagatugot sini.  Ngaa - imol kita nga nasyon, 80 percent live below poverty line.  Indi kita makasarang sang sini nga buluhaton, indi kita makasarang mag-usik sang aton kwarta.   Bisan ibutang ta pa nga ang tinutuyo ni Morato charity, pero sa isa ka ambulancia nga mahatag ni Morato, pila ang indi makabakal sang bulong tungod kay ginpatad sa lotto ang ahaw diutay nga kinita-an?  Ma-milyonaryo ang isa ka panimalay tungod sa lotto pero pila ka milyon ang magapangutang kay waay sila nag-supot para sa paalabuton tungod kay masunsun nila ini nga ginpatad sa lotto.

Mga utod palasugal na kita nga daan. Halin sa pa-upas damang, hasta sa pusoy, halin sa lamatyan pakadto sa kasino, pustahanay. Indi na naton pagdugangan ang aton bisyo.  Indi naton pagtugutan nga ang aton kabataan magdako sa kasubong nga environment sa diin gina-encourage ang sugal.  Indi kita mga matamad, nga kontento na lang magdamgohanon sang magic combination sang numero sa tuyo nga mag-asenso kita - kon magasenso gid man kita, pabalhasan naton ini - bunga ini sang aton pagpangabudlay.

Tungod kay nakita na naton ang kalautan nga mahimo matuga sang lotto ano karon ang mga konkreto nga tikang nga aton pagahimuon?

Ang aton pastoral council upod sa aton mga comissions sa mga barangay naghimo sang mga resolusyon bilang sabat sa sining panawagan sa aton. Una indi kita magtaya sa lotto.  Ikaduha palas-ayon ukon i-discourage naton ang miembro sang aton pamilya kag kaingod sa pagpatad sa lotto. Ikatlo, ipalapnag naton ang kala-inan nga tuga sini nga panahor.  Kag ikap-at, maga-ugyon kita sa rally nga pagapangulohan mismo ni Msgr. Piamonte ang aton obispo.  Si Msgr. Piamonte, ang aton amay sa kalag nga gintawag ni Morato sa telebisyon nga butigon, magamarcha sa dalan sang ciudad sa pagpakita sang iya pagpakig-batok kag kaakig sa sini nga hingyo.  Updan naton siya sa Martes didto sa Freedom Grandstand.  Indi kita magpabilin nga magpatunto.  Magbuligay kita agud matapna ining lotto.