2nd sun of easter A

May isa anay ka social worker nga nag-exposure sa mga bukid sang Sierra Madre, kag sa iya pagpanglakaton padulong sa lugar sa diin sia gin-assign, may kaupod siya nga ati nga naggaguiya sa iya.  Samtang nagapanglakaton sila, kinapoy sila.  Gani nagpasilong sila sa landong sang puno sang bayabas nga may madamo nga bunga.  Sang pagkakita sang Social Worker nga madamo ang bunga sang bayabas, nagkuha siya kag nagkaon sang madamo nga bayabas.  Kag sang manuglakat na sila nagkuha pa gid siya sing madamo nga bunga agud iya ini balunon sa ila pagpanglakaton.  Lamang natalupangdan sining social worker nga ang ati nga kaupod niya nagkuha lamang sang isa ka bilog nga bayabas kag ginakaon ini, kag wala na siya nagpamupo sang bunga nga iya balonon.  Gani ang social worker nagpamangkot:  “Manong, ngaa isa lang ang imo ginkaon nga bayabas kag ngaa wala ka nag-ipo liwat agud may balunon ka sa aton pagpanglakaton?”  Ang ati nagsabat:  “‘To, isa lang ang ginkaon ko kay isa man lang ang kinahanglan ko agud manumbalik ang akon kusog sa paglakat.  Wala ako nagbalon tungod indi lamang kita ang maga-agi sa sini nga dalan. Ang mga kapispisan, ang mga kasapatan kag ang aton mga kautoran, nagakinahanglan man sini.  Gani isa lang ang akon kinuha kag wala na ako magbalon.”

Wala ako nagpamupo liwat tungod kay indi lamang kita ang maga-agi sa sini nga dalan.  Mga utod, ang panimuot sining ati nagapadumdum sa aton sang dinalan sa Libro sang Genesis nga nagasiling:  “Dayon ginpapuyo sang Ginoong Dios ang tawo sa katamnan sang Eden sa pag-atipan kag sa pagbantay sini.”  Ang Dios sa paghatag niya sa tawo sang hardin nga istaran, waay nagsiling “hala paggustohi ang ginhawa ninyo, tapsa ang luyag ninyo, free for all ina, take all you can, eat all you can - paggustohi ang ginhawa n’yo!”  Waay.  Sa baylo nagsiling ang biblia nga ang tawo, “ginpapuyo sa Eden sa pag-atipan kag sa pag-bantay sini.”

Subong samtang ginaselebrar naton ang earth day ukon ang adlaw sang aton kalibutan, husisaon naton ang aton pamatasan sa aton palibot kag mamangkot kita sa aton kaugalingon kon bala gin-atipan gid man naton kag ginbantayan ang hardin nga ginhatag sang Dios sa aton.  Mamangkot kita sa aton kaugalingon kon bala nagpabaya kita sini nga  katungdanan, ang una nga katungdanan nga ginhatag sang Dios sa tawo.  Are we acting responsibly.  Mamangkot kita kon bala nagtinguha gid man kita agud nga ining dulot sang Dios sa tawo - ang aton kalibutan kag ang tanan nga yari diri - ginhalungan naton agud nga ang tanan lakip ang magasunod sa aton, makabenipisyo sini.

Sa akon paglibot sa aton mga baranggay dira sa pangpang sang suba, sa Brgy. Benedicto, Simon Ledesma, Democracia, San Roque pakadto sa Lopez Jaena, sa pangpang sang suba, mga ginhal-id nga basura.  Indi lang isa ka papel, indi lamang isa ka lata kundi pinunsok nga mga basura.  Dira man sa Dungon creek  sa Calubihan, Desamparados, sa Taft North, sa Bakhaw - sa pangpang sang Dungon creek, pinunsok nga basura - pag-atipan bala ini sa aton palibot ukon isa bala ini ka pagtampalas sa kasuguan sang Dios sa pag-tipig kag sa pagbantay sang aton kalikasan?

Dira sa aton mismo barangay, mga basura nga nagalinapta, basura nga gindabukan - dabok lang nga dabok, plastic nga ginapanghal-id bisan diin lang - pag-atipan bala ini sa aton palibot ukon isa bala ini ka pagtampalas kag pagpabaya sang kasuguan sang Dios nga dapat naton atipanon ang aton palibot?

Dira sa aton mga dalanon, smoke beltching sang salakyan, sobra nga aso tungod kay waay naton ini ginamentenar - “biyahe lang nga biyahe - bay-i lang dira kon sin-o ang mahalitan sinang aso total sa buli ma ina sang akon salakyan.”  Isa bala ini ka pag-atipan sang aton palibot ukon isa bala ina ka pagtampalas sang kasuguan sang Dios nga naghingyo nga halungan naton ang aton palibot?

Sa aton balay, sa aton mga balaligyaan, sa mga restaurants nga aton ginakadtu-an - can we call ourselves responsible citizens of a world which has a fragile environment?  Nangin responsable bala kita sa pag-gamit sang tubig, sa paggamit sang mga deodorant spray ukon spray sa lamok nga may mga CFC nga makahalit sang ozone layer nga nagaprotihir sang aton kalibutan sa radiation sang adlaw; sa paggamit sang mga madamo nga mga chemical.  Ginapili bala naton ang ginakan-an naton nga mga restaurants ukon ang mga balaklan sang aton gamit, nga waay naga-gamit sang sobra nga mga disposable plastics kag mga styrofoam nga nagapalala sang aton problema sa basura - tapos ka-on haboy, tapos bakal haboy.  Can we call ourselves responsible?  Makasiling man bala kita sa aton kaugalingon nga kahibalo man kita maghalong sang aton kalibutan tungod sini?

Practical points nga i-consider naton.

Una sa mga barangay - ngaa abi indi naton matipon ang aton mga basura sa isa lamang ka lugar nga makuha sang basurero imbes nga isunugon naton ini ukon ihaboy sa kilid sang suba.  Ngaa abi indi kita mag-organize sang clean-up day sa aton baranggay?  Diin ang aton barangay officials?

Ikaduha, irecycle naton ang aton mga plastic bags kag tinguhaan naton nga ilimit ang pag-usar sini.  Kon may ginabakal ako nga puede man lang nga indi maputos ukon puede man lang masulod sa isa ka bag, ukon masulod sa akon mismo nga bag ginasingganan ko ang ang tindera nga indi lang pagputson.  Gamay man lang ina apang kon tanan kita nagabuhat sini daku ang mabulig sini para sa aton environment.

Ikatatlo, ang mga religious organizations sa isa ka parokya nag-organize sang balik bayong - ukon balik alat sa ila pagpaninda, kag sa ila pagshopping.  Imbes nga ipaputos nila sa plastic ang ila binakal, nagdala sila sang alat nga puede nila mausar liwat.  Ngaa abi ang aton mga religious organizations diri sa Jaro indi magorganize sini?  Ano ang ila programa para sa paghalung sang aton environment?   Waay bala nila ini ginaconsider nga katungdanan kag obligasyon nga ginademanda sang ila pagtuo.

Ikap-at, sa akon ordinasyon 3 years ago, imbes nga manghatag akon sang mga rabot-rabot nga mga stampita ukon souvenier nga waay pulos, nanghatag ako sing mga seedlings - 1,000 seedlings sang kahoy.  Ano pa sang nagpuli ako sa balay may nagmuno sa akon sa Jeep, “Fr. ang una nga bunga sang langka nga ginhatag mo ihatag ko sa imo.”  Siguro puede man naton ini maggamit bilang souvenier sa inyo pagpakasal, ukon sa birthday tal-os sang mga balloons, agud maduganduganan man ang kahoy sa aton palibot.

Ikalima, sa Candle Light waay namon ginausikan ang papel, gin-usar namon ini back to back.  Siguro ang mga istudyante naton makabuhat man sini.  Indi naton pagusikan ang tubig, koryente, gasolina nga daw abi naton ini nga mga butang waay nagakahubas.  Halungan man naton ini kag indi pag-usikan.

Siguro may iban pa kamo nga madumduman.  Ang importante man lang diri amo nga matawag bala kita nga responsable sa aton pagginawi.  Isa gid lang ang aton kalibutan, kag ini nga kalibutan amo man ang paga-istaran sang aton mga kaapohan nga magasunod sa aton.  Halungan naton ini kag indi naton ini pag-abusuhan.  Kay ginhatag ini sang Dios agud atipanon kag bantayan kag ang pagtampalas sini isa ka daku nga sala, isa ka daku nga salabton sa Dios kay waay lamang naton ginahalitan ang aton kaugalingon, kundi pati ang aton mga kaapohan, ang magasunod sa aton because we deprive them of their right to live in this planet nga aton gina-amatamat guba.  Isa ini ka katungdanan kag isa ini ka salbton moral sa atubangan sang Dios.