pamati - aguinaldo dec 20

Subong ang akon sermon nahanungod sa pagpamati.  Ginahambal ko na nga daan ang kaundan sang akon sermon kay tam-an kalaw-ay nga ang sermon ko nahanungod sa pagpamati tapos wala kamo nagapamati.

Kita nga mga Pilipino may pamatasan nga pananglitan makasala gani ang isa ka bata dayon ta gurinat ang iya dulonggan.  Ambot kon iya lang ini sang mga Pilipino ukon makita man ini sa iban nga kultura. 

Pero ngaa ginagurinat?  Kon nagapangita kita sang pilisgaoan kay naugot kita, puede man naton mapisga ang iya ilong halimbawa, ukon ang iya tudlo, pero ngaa sa masami dulunggan gid?  Nasingganan mo na nga magpahimunong, mahagi gid dalagan nga dalagan.  Pero ngaa gurinaton mo mo ang dulunggan?  Ngaa dulunggan ang nagdalagan?  Tiil man ya ang nagdalagan indi bala; kamot man ya ang nanumbag, indi bala; baba man ya ang namuyayaw indi bala, pero ngaa ang dulunggan ang ginasakit.  Ngaa, ano ang sala sang dulunggan?

Sa daan nga ritwal sang bunyag kon nadumduman pa ninyo sang una, (siempre wala kamo kadumdom) ang pari nagatandog sang dulunggan sang bata kag nagasiling sia “effata” kon sayuron magbukas ka.  Ngaa sa pagkadamo sang sarang mabuksan sa tawo ngaa dulunggan gid?  Puede man nga buksan ang imo baba, buksan ang imo mata, buksan ang imo panghunahuna.  Ngaa dulunggan gid?  Kay man importante ang dulunggan sa pagtuo kag sa pagporma sang pamatasan sang tawo. 

Nadumduman ko anay sang gamay pa ako kag naga-flores sa ermita sa amon baryo, pirme lang kami ginagurinat sa dulonggan sang amon tag-bantay dala siling, “baw kay man kadungol sa imo wala ka gid nagapamati,” kag dayon mo man tihin-tihin kay ginabitin na niya ang imo dulunggan.  Dungol, kayman  wala nagapamati.  Kita ninyo ang diperensya sang dungol kag bungol isa lang ka letra - d kag b.

Gani si San Pablo nagsiling, ang pagtuo nagagikan sa pagpamati – faith comes through hearing – he did not say faith come from seeing, no he said faith comes through hearing.  Amo ini ka importante sang dulunggan.

Yari na kita sa ikalima nga adlaw sang aton aguinaldo kag husisaon naton ang pamatasan nga kinahanglanon sa pagkabuhi sang aton pagtuo, ang pagpamati.  Kinahanglanon ini nga pamatasan sa kon ano man nga pagpanglakaton agod malab-ot naton ang aton padulungan.  (Tistingi nyo bala nga indi mamati sang announcements sa airport kay imbes nga mapa-Manila ka, tupa mo Davao gid.  Kay man wala nagapamati!)  Gani sa aton pagpamalandong magatulok kita kay Maria, sia nga nagpamati sang ginhambal sang anghel sa iya. 

Ang pagpamati ni Maria may tatlo ka aspeto.  Husisaon naton ini.

Una, ang pagpamati nga may dala nga mga pamangkutanon. 

Sa tuod-tuod lang, indi tanan nga ginapamatian ko gina-serioso ko.  Kis-a naga-huo-huo lang ako para matapos dayon ang istorya kay damo pa ako obra.  Mga pakomplaser lang bala nga pamati.  But notice that when we take seriously our listening, we ask questions, if not directly, at least to ourselves.  Indi bala, samtang nagapamati kita sing matuod may mga pamangkutanon nga nagatuhaw sa aton paminsaron?  Mary listened and she was listening seriously, and we know that she was listening seriously and intently because she asked questions to the angel. 

Ginaagda man kita sa pagpamati seriously.  Halimbawa, sa pagpamati sang ebanghelyo makapangkot kita “Lord, ano ang ginapaalinton mo sa akon subong nga adlaw sa sini nga ebanghelyo, ano ang luyag mo nga himuon ko?”  Ask questions.  It helps in the listening.

And ikaduha nga aspeto sa pagpamati ni Maria amo nga ginapalawig niya ang iya pagpamati.  Sa mga ebanghelyo ginasiling nga si Maria nagtipig sini tanan sa iya tagipusoon.”  Mary kept all these things in her heart.  Mary pondered these things and kept them in her heart.  Kon sayuron ginadumdom niya pirme kag ginapamalandongan ini nga mga hitabo.  Ginadumdom, ginapamalandongan.  Memory is important to listening.  In fact memory prolongs our listening, and to remember is a prolongation of listening. 

Sa santos nga kasulatan kon ang Dios gani maghambal it is most often preceded by, magpamati ka O Israel, listen, ukon it is preceded by dumdoma, O Israel – remember O Israel – Dumdoma!

May iban sa aton sa pagkalawig sang aton memorya kon utang.  Pero sa pagkalip-ot sang aton memoria sa mga panawagan kag panghangkat sang Dios.  Abi balikda ang kaingod mo sa pulungkuan kag pamangkuta sia – diin ginkuha ang ebanghelyo nga ginbasa ko bag-o gid lang.  Laban-laban, nalipat sia. 

Memory is important.  Kon kita nagabinagbinag kon ano ang aton himuon sa sini nga situwasyon nagapamangkot man bala kita sa aton kaugalingon, “ano gani ang ginsiling sang ebenghelyo nahanungod sini nga hitabo man?  Ukon nagasiling bala kita “daw indi gid ini santu sa ginahambal sa biblia.”

Sa masami nagapamati kita matuod apang dali kita malipat.  We do not prolong our listening.  Gani tapos misa singganon ko ang mga nagabaligya nga indi lang sila magbaligya bingka, baligya man sila mani kag ang mani maayo gid para sa memory.

Ang ikatlo nga aspeto sang pagpamati amo ang ginatawag naton mabinatyagon, ginatawag naton ini sa ingles nga attentiveness.  This is listening without words.  This is the deepest kind of listening.  You are listening to the call of the times, you are listening to a heart that has learned to love and has learned to reach out with concern. 

Kon kaisa nagasiling kita sa isa kag isa,” baw tani indi na kinahanglan nga singganon ka pa, ikaw na lang tani nagmato-mato.  Singganon ta pa ka sina?”  Inattentive, in other words.  

Si Maria mabinatyagon.  She was attentive.  Nakabati bala kamo nga ginsingganan si Maria “hoy iloy ka unungi to imo anak ay.”  Wala!  Sia lang ang  nagmato-mato didto sa tiilan sang krus.  Kadumdom kamo sang kasal sa Kana.  Wala naman kamo kadumdom?  Nobody told Mary, wala sila bino.  Sia mismo ang nagdiskobre sina, sia mismo nagpalapit sa iya anak kag nagsiling, “they have no more wine.”

To be attentive is to be sensitive, it is to listen with the heart and by doing so we fulfill what St. Paul is saying, anticipate each others needs.  Kon sa tanan nga mga bes mahulat ka lang nga munuhon ka pa, singganon ka pa, then you might not be listening well with the heart.  Nakabati kamo sang natabo sa cagayan de oro kag sa iligan.  Ti siguro indi na kamo kinahanglan nga munohon pa.

Amo ini ang tatlo ka aspeto sa pagpamati ni Maria – ang pagpamati nga nagapamangkot, ang pagdumdom nga amo ang pagpamati nga ginapalawig, kag ang nagapamati indi lamang sa dulungan but with your heart ukon attentiveness.  Three aspects of real listening:  Listening intently, prolonging the listening, and last attentiveness.

Ang itsura sang iban daw natuyo na.  Gani bisan waay ako ginasingganan, untaton ko na ini, and that is what we call attentiveness.