19th sunday C

Isa ka karacter naton subong amo ang kakulang sang sense of expectation, ukon ang kakulang sa pamatasan sang pagpaabot. Ang aton pamatasan subong nagapakita nga daw amo na gid lang ini ang kabuhi kag waay na kita sing may ginapaabot pa. Kadamo subong ang naga-suicide kay dumdum nila amo na gid lang ini ang kabuhi kag waay na sang may ginapaabot pa nga mas maayo. Gani, kon maglain ang tanan . . . saksak . . . patay.

Kadamo subong sa aton ang madali ma-depress kag nangin anxious, nagabulu-ang, nagakulang-kulang, tungod kay ginakabig naton ang kahimtangan subong nga daw amo na gid lang ini kag waay na kita sang may ginapaabot pa kag ginapanan-aw nga kaayuhan.

May ara man iya nga dali ma-discourage, kay dumdum naton “amo man ina sa gihapon ang matabo”. Ang gobierno . . . amo man na sa gihapon; ang simbahan . . . amo man ina sa gihapon; ang akon bana . . . amo man sia sa gihapon.  Waay na sang sense of expectation, gani ang resulta amo ang apathy - waay na ako may mahimo, indi na ako magpasilabot, kag mapabaya, magapaanod na lang ako.

May ara man iya nga ang ila lamang preokupasyon amo ang pagtrabaho, ang pagganar sing madamo kag ang pag-atender lamang sang subong nga mga hilikuton tungod kay abi naton diri lamang ang kalipay kag waay na sing iban nga mas makalipay sa aton magluwas ining kalibutan.

Waay na sing may ginapaabot, human na ang tanan - gani kon makakita kita sang problema nabudlayan kita, nahadlok kita mag-antus. Kon makakita kita sing kamatayon nagakatublag kita kay nahadlok kita sang paalabuton. Kon makakita kita sang mga tawo nga nagasiling “The end is near” daw natapungawan kita kag nahadlok - “may katapusan gali ini tanan, may ginapaabot pa gali kita, indi pa gali human ang tanan, may mas himpit pa gali nga kabuhi, kag sa ulihi makasiling kita ‘ay abi ko amo na to.’” Nadula na naton ang sense of expectation, ang pagpaabot sa mga mas himpit nga mga butang.

Subong , ang aton mga balasahon nagahambal sa aton sang importansya sining pamatasan sang pagpaabot. Sa aton nahauna nga balasahon makita naton nga ang Dios nagpahibalo na nga daan sa mga katigulangan sang Israel kon ano ang matabo agud nga magkalipay sila kag maglaom sing malig-on sa mga ginasaad sa ila. 

Ang aton ikaduha nga balasahon nagasiling sa aton nga si Araham nagtuo kag nagpaabot sang isa ka siyudad nga ginplano kag ginpatindog sang Dios, agud to nga magalakat sia nga may pagtuo sa Dios nga magadala sa iya sang matuod-tuod nga kalipay. Kag si Kristo sa aton ebanghelyo nagsiling, maghanda kamo para sa bisan ano nga magaabot, nga nawagkusan ang inyo mga hawak kag nasindihan ang inyo mga suga. Ginapahayag sa aton nga kinahanglan naton ang sense of expectation, ang sense of readiness sa mga butang nga magaabot pa.  Pero sa masubo nga palad nadula naton ini nga pamatasan kag sa baylo sini nagaprokorar lamang kita sang mga temporaryo nga mga butang, ano pa dali kita madulaan sing pagtuo akg paglaum.

Ano karon ang buhaton naton agud mapatubo naton ining sense of expectation.? Tatlo ka mga butang.

Una, may isa anay ka intsik nga mangin alamon nga sang pagkamatay sang iya asawa nagpungko sia sa hagdan sang iya balay kag naghagi harakhak. Sus katunogtunog nga harakhak sa bagay nga naiskandalo ang tanan. Ginpamangkot sia, “Tiyoy nga nagaharakhak.  Napatay ang imo asawa kag yara ka dira nga nagakadlaw.” Pero indi madisturbo ang instik sa iya kaladlawon, sa bagay nga sang ulihi nagpatawag sila sing pulis agud nga mauntat ining iskandalo. Ginpamangkot sia sang pulis “ngaa nagakadlaw ka sa pagkamatay sang imo asawa, ano kon sayuron ini.” Ang instik nagtulok lang sa ila kag nagsiling “naintiendihan ko, naintiendihan ko” kag nagakadlaw na naman sia asta magtunod ang adlaw.

Mga utod ginaagda kita subong nga intiendihon naton nga sa aton kabuhi may katapusan ang tanan. Waay kita nagabato sa ibabaw sang duta. May katapusan ang tanan. Ang imo kalipay may katapusan, ang imo kasubo kag kasakit may katapusan. Ginasiling nga ang kabuhi katulad sa pagsakay sa ferris wheel. Kon kaisa yara ikaw sa ibabaw, kon kaisa yara ka man sa idalom. Kon yara ka sa ibabaw indi ka magdumdum nga dira ka na lang hasta sa ulihi. Kon yara ka sa idalom indi ka magkabalaka kag maghagi pamurogso kay indi ina permanente. Life is a ride on a ferris wheel, sometimes you’re up, sometimes you’re down. In your difficult moments expect to recover and work hard for it. In you peak moments of success expect to fall down and be prepared for it. Diri nagasulod ang pagtuo.

Ikaduha, be an optimist, tinguhaa nga makita mo ang kaayuhan nga tuga sang mga nagakatabo sa imo kabuhi. Indi pagtuguti nga maglala ang imo situwasyon paagi sa paglantaw lamang sang kalainan sini. Nanotahan ko nga ang mga tawo nga pirme lang nagasiling “ho waay waay ina, ho waay ka gid sina may mahimo, ho amo man ina sa gihapon” - amo ini sila ang mga tawo nga waay gid may nahimu-an. So be an optimist. Don’t say It will never work, say rather, we’ll give it a try.

Ikatatlo, Let face it, all of us will die. Ang tanan sa sining kalibutan may katapusan - temporaryo ini tanan, kay ang tanan tanan nga mga butang sa kalibutan lumabaylabay nga daw aso. Kada gab-i kon nagapuyo kamo sa palibot mabati-an ninyo ang pagbagting sang linganay kada alsa otso sa gab-i. Ini nagapanawag sa aton sa pagpangamuyo para sa aton mga minatay. Subong man ini nga pagbagting nagapadumdum man sa aton nga kita mapatay. Ang aton kaaway nga ginapangamuyuan nga mapatay kag ang aton kahagugma nga ginapangamuyauan nga indi mapatay - pareho ina sila tanan nga mapatay. Amo lang ini nga experyensiya nga maexperyensiyahan sang tanan. Kinahanglan paabton man naton ini agud indi kita matapungawan kag magsiling “ay mapatay na gali ako, dianay ka dianay ka.”

Ano karon ang buhaton naton. Everyday I would recommend that you practice dying. Mapractice kita nga mamatay. Waay ako nagasiling nga mapapatay-patay kita sa aton hiligdaan. Ang buot ko silingon amo sini: ang kamatayon para sa akon amo ang ulihi nga hitabo sa aton dutan-on nga kabuhi sa diin pangayuon sang Dios ang tanan tanan nga yara sa imo. Kag amo man ini ang tion sa diin i-surrender nimo sa Dios ang tanan tanan nga yara sa imo kay waay ka gid sing may hawiran. Tungod kay amo sini ang kamatayon, mabudlay ang magbaton sini kon dalok ikaw, kon sa bug-os mo nga kabuhi kuom ikaw, kon sa bug-os mo nga kabuhi waay ikaw nakatuon nga magmangin maalwan, kag maghatag nga may kalipay. So how do you practice dying, how do you act now so that we will learn to welcome death later on. By dying each day to yourself - paano? - paagi sa imo kaalwan, paagi sa paghatag sang konsiderasyion sa iban bisan pa daw maribenta na ang aton dughan sa kaakig, kahibalo kita magpaumod, ang pagtulon sang aton bugal, paagi sa pagpasulabi sa iban sa linya sang privelegio, paagi sa paghatag bisan pa daw masakit-sakit batyagon - ang pagpatay sang huyog nga ang ginapasulabi amo lamang ang aton kaugalingon. Amo ini magpractice sang kamatayon kay kon sa bilog mo nga kabuhi kuom ikaw, kag sa imo pamatasan daw ikaw lang ang sentro sang tanan, tanan gusto mo kabihon, tanan nga luyag mo gusto mo matuman - sa pagkamatay mo mabudlay man maghatag sang imo bug-os nga kaugalingon kon pangayuon na ini sang Dios. So practice dying everyday. Ipaabot ang katapusan sang tanan paagi sa pagpatay sang imo kadalok, sang imo kasakon, sang imo bugal adlaw adlaw.

Pangamuyuan naton ini nga mga butang.