prayer = we speak to god, god speaks to us..... piesta sa duenas 2014

Ang monghe nga si Pelagius nga nagtudlo nga wala sing sala nga palanublion kag tanan kita maluwas bangud lamang sang aton pagpaninguha bisan pa wala ang grasya sang Dios, nakatilaw gid sing bantug nga kaakig ni Geronimo nga nagsiling sa iya – “na kay man ang imo pamensaron nadulman tungod kay natam-an ka kaon sang linugaw kag nagrarapot ini sa imo utok.”  Ang mga pari sa Roma nga mahilig magpatubo sang bungot pinaagyan man niya nga nagasiling, “kon ang pagkabalaan yara sa bungot ang pinakabalaan sa tunga naton amo ang kanding.” 

Actually nalingaw ako basa kay Geronimo tungod kay nami gid sia manuya - ina kon indi ikaw ang natungdan (wala man ko ya bungot.) 

Pero ngaa?  Ina siguro tungod kay damo gid sia iya nahibal-an.  He really knows a lot of things kag palatu-on.  Siling ni San Agustin, “kon wala ina nahibaluan ni Geronimo wala sina sing may nakahibalo.” Amo gani nga patron sia sang nagaobra sang encyclopedia. 

Pero  indi lang ini tungod kay madamo sia nahibaluan, indi lang tungod kay suya sia sa mga wala nagatuon, kag indi lang tungod kay kanubo sang iya paglantaw sa mga wala nagabasa sang biblia.  Labaw diri amo ang pagkabig ni Geronimo sa iya pagtuo – nga indi lang ini isa ka pagtulun-an kundi isa ka love affair.  Ina bala ang reaksiyon sang isa nga makasiling, “testingi lang bala abusar kay makatilaw ka gid.”  That’s how he was.  Mayo lang kay wala pa facebook tani na-trending sia.

Amo ina ang rason kon ngaa sa isa ka painting ginpinta si Geronimo nga nagaluhod kag nagapukpok sang iya dughan sa paghinulsol bangud sang iya kaabtik mangakig, bangud sang iya temper.  Kag ang ginapukpuk niya sa iya dughan indi inumol kundi isa ka daku nga bato.  Kis-a indi ta gid man mapunggan kaakig ta no, pero hinulsoli man, pangayu-i patawad.

Sang nakita sang Santo Papa, si Sixto Quinto, nga nagauyat sing bato si Geronimo, nagsiling sia sa painting, “pasalamat ka kay may dala ka nga bato nga inugpokpok sa imo dughan kay kon wala ina nga bato wala ka gid nag-santo.”

For Jerome it is a love affair.  Katulad sang ginhambal sang Ginoo paagi kay Zacarias nga propeta sa aton nahauna nga balasahon, “Daku gid ang akon handom sa pagbulig sa Jerusalem tungod sang akon daku nga gugma para sa iya mga tawo, kag tungod sini nga gugma nagkaakig ako sa iya mga kaaway.”

Sa aton ebanghelyo pagkatapos nga ginsaysay sang Ginoo ang pila ka palaangiran, kag pagkapatos nga mapahayag niya ang kahulugan sini, si Jesus naman ang nagpamangkot sa iya mga gintuton-an, Nahangpan bala ninyo ini tanan?"  Wala sing duha-duha ang mga gintuton-an nagsabat, "Huo."  It was a confident yes.    

Pero ginsugponan ni Jesus ang ila Yes.  Siling niya, “ang tagsa ka manunodlo sang Kasugoan nga nangin gintuton-an sang Ginharian sang langit kaangay sang tag-iya sang balay nga nagakuha sang bag-o kag daan nga mga butang sa iya talaguan."

Ano ang buot silingon ni Jesus?  Nga kuntani indi lang kita mag-presume nga nahibal-an na naton ang tanan. Indi lang kita magkabig nga kabisado na naton ina. Ang pagkuha sang bag-o kag daan nga mga butang sa iya talaguan nagakahulugan nga handa kita mag-usik sang tiempo agod mahusisa liwat ang mga bagaybagay sa aton kabuhi, agod mahusisa ini suno sa talaksan nga amo ang pulong sang Dios.

Binagbinaga ang ini nga sahi sang pagginawi kag pamatasan, ini nga sahi sang pamaagi.  Nagasantu pa bala ini sa talaksan nga amo ang pulong sang Dios?  , Pungko-i liwat ini nga programa, husisa-a liwat ini nga panawagan kag panghangkat, kon bala nagasantu pa ini sa panghangkat sang Dios dira sa Iya pulong?  Amo gani nga sa sini nga Oktubre nagpatawag ang aton Santo Papa sang Extraordianry Synod nga magahusisa sang aton Family life.  Bahin ini sang masunsun nga paghusisa sang simbahan sang  iya kaugalingon kon bala ginareflect pa niya ang kabubut-on sang Dios sa sini nga panahon, kon ang iya pamaagi nagasantu pa sa talaksan nga amo ang pulong sang Dios.  This is part of the church’s self examination which she does time and again, which we must also do in a personal level, and perhaps in the parish level - self-examination - testing things to the measure which is God’s word.

Paano ini naton ini mabuhat?  Usaron naton ang panan-aw ni San Geronimo.

Una.  Bible and Prayer go together.  Do not be content to pray when you do not have your bible.  Your prayer is terribly lacking without the bible because your prayer is terribly one sided without the bible.  Prayer is always a conversation, indi na sia monologue nga ako lang isa ang nagahambal.  “Kon nagapangamuyo ka", siling ni Jerome sa iya sulat sa isa ka pamatan-on nga babayi, "nagapakig-sugilanon ka sa Dios; kon nagabasa ikaw sang biblia sia naman ang nagasugilanon sa imo."  When you pray you talk to God, when you read the bible God talks to you.  Ti mamati lang kita sa aton kaugalignon?  Paano naton mabinag-binag ang mga bagay-bagay sa aton kabuhi  kon ang aton man lang kaugalingon ang aton ginapamati-an kon ang aton man lang panghunahuna ang aton gina-konsiderar. Ang biblia, ang pulong sang Dios kag ang pangamuyo naga-upod kag indi mabulag.

Ikaduha.  Ang Biblia kag ang Simbahan.  Like in prayer indi naton puede mabulag ining duha.  Ang Biblia para kay Jerome tingog sang simbahan, it is the voice of the church kag mahangpan mo lang ang tingog kon balikan mo ang panghunahuna sang nagtugda, kon balikan mo kon ano ang buot silingon sang naghambal.  Gani kon may magpakita kay Jerome sang bible verse nga nagakontra sang pagtuluohan sang Simbahan, si Jerome abtik nga magsiling Ok gid na pero indi amo sina ang buot silingon sang simbahan. Ok gid na, pero ina nga sahi sang interpretasyon wala ginabaton sang simbahan.”  Amo ni sia kaalam pero that is how Jerome is so simple in his faith. What does the church say?

 Sang gin-question ni Helvidius nga si Maria indi Birhen tungod kay siling sang biblia may mga utod si Jesus, ka simple man lang sang sabat ni Geronimo.  Siling niya, “ang tinaga nga utod sa biblia may apat ka kahulugan, mag-utod kay pareho ginikanan, mag-utod kay pareho rasa, mag-utod kay parientihanay, kag mag-utod kay suod sila nga mag-abyanay.  Siling sang simbahan ang mga utod ni Jesus pariente, period, gani indi na paglabugaya.”  That is typical Jerome kon manabat.  It is the church which interprets her voice, because the bible is her voice.

Sa sini nga parokya ginatugutan bala naton ang simbahan nga mag-interpretar sang pulong sang Dios sa aton kabuhi?  Ginahatagan bala naton importansya nga mapamati-an kag masunod ang ginasiling sang simbahan bilang manugpatpat sang pulong sang Dios sa mga panghangkat sang sini nga panahon?   Do you heed, do you listen to what the church says as she interprets the word of God in our time.  Ginahusisa naton ang mga bagay-bagay sa aton kabuhi sa talaksan sang pulong nga ginapahayag para sa aton sang simbahan - Biblia kag ang Simbahan.

Ikatlo.  Ang biblia kag ang kabuhi.  Siling ni San Geronimo indi mo mahangpan ang biblia kon wala mo ina ginakabuhi - only by living it does one also find the capacity to understand it.  The bible is meant to be lived.  Indi sia textbook nga ginadala-dala mo sa tunga plaza agod baison ang iban.  Siguro nanotisyahan ninyo kon daw ano kahapos intiendihon ang mga dinalan sa biblia sa aton mga pagpaambitanay sang pulong sa mga magagmay nga katilingban?  Bcause it was meant to be read like that.

Sang ginlusob ni Alaric, isa ka barbarian, ang Roma kadamo sang mga refugees ang nagpalagyo halin sa Roma kag nagdangop sa kay Geronimo didto sa monasteryo sa Bethlehem.  Sang amo to nga tiempo nagasulat sia sang iya comentaryo sa Libro ni Ezekiel nga Propeta.  Nagsiling si Jerome, “subong ginapahigad ko ang akon pagtuon kag pagsulat kay subong kinahanglan nga ikabuhi ang pulong kag ibutang ini sa buhat.”

The bible does not go alone.  Bible and prayer, Bible and the Church, the Bible and Life.  Sa pangabay ni Jesus nga husisaon naton sing masunsun ang aton kabuhi kag panan-aw, ang aton pamaagi kag panghunahuan, usaron naton ang talaksan nga amo ang pulong sang Dios nga aton ginapamati-an sa pangamuyo, sa panawagan sang simbahan kag sa mga panghangkat sang kabuhi.  Si San Geronimo nagahatag sa aton sang sini nga pamaagi kag alagyan.