panaad - piesta sa tigbauan 2015

Sang bata pa ako tungod kay pirme lang ako nagamasakit, pirme lang kami nagakit-anay sang doctor kag sang manugluy-a, ginpanaad ako sa Sto. Nino sang Tigbauan.  Kada tuig nagasimba ako diri kag nagasindi sang candela dira sa likod kon sa diin nahamtang ang Sto. Nino.  Sang nagsulod na ako sa seminaryo, bangud kay indi na ako makaguwa, may ginasugo lang si lola kada tuig, nga magasimba para sa akon kag magasindi sang candela.    Bangud man sini nga panaad siguro sang naga-idad ako six or seven years old ginpabayuan ako ni nanay ko nga isa ka Sto. Nino kag ginpaprosesyon didto sa akon parokya sang Oton. Nakabayu ako puti, may kapa nga pula nga may ingatinggat – binakal sa aldequer,  may korona sa ulo – indi ini Florete ukon Caperonce kay man lata man lang ini nga ginsolo-solda sang panday; may kalibutan sa akon tuo – ginpintahan nga alkansiya nga paya; may sceptre sa akon wala, may mga angheles sa akon atubang kag may banda sa akon likod.  That was the closest thing I got to being treated as a royalty.   Kag dugang dira if my memory serves me right that was the last time nga gintawag ako sang mga tawo nga cute – after that wala na gid.  We go to these extremes agod matuman ang panaad.   

Amo ina ka importante para sa aton ang panaad, ang pagdumdum, ang indi pagkalipat sang kaayo nga ginbugay sa aton sang Dios.  Ang panaad indi lang kaayo in general kundi isa ini ka pinasahi nga eksperyensia sang pabor sang Dios.  Wala ako magdumdum nga magaabot gali ang tion nga indi lang ako magsimba kag magsindi candela agod matuman ining panaad karon nga adlaw, kundi ako gid mismo ang maga-misa.

 Pero sa ano man nga dimalas subong gid ako nga tuig gin-imbitar.  Ato tani ako subong sa Manila, sa kay Pope Francis. 

Kag tapos ang ebanghelyo subong nga tuig - San Markos.  Mabulubudlay ini nga dinalan.  Mabulubudlay tungod kay lain ang emphasis ni San Markos.  Ang iban nga ebanghelyo kon magsiling “mangin kaangay ka sang isa ka bata” nagakahulugan ina nga mangin kaangay ka sang bata, to be child-like.  Ang bata masinaligon, mapainubuson, dependent, simple, indi madumot, wala pretensions, wala nagabutig – ang mga idealism naton nahanungod sa isa ka bata.  Pero kay San Markos lain ang iya pagpresentar - indi nga mangin bata kundi ang pagbaton sang bata; indi ang pag-angkon sang birtud sang bata kundi ang pagsulod sa situwasyon kag sirkumstanya sang isa bata.  Kay San Lucas, kag San Mateo we need to become childlike.  Apang para kay San Markos, agod makasulod kita sa ginharian sang Dios, agod mangin bahin kita sang ginharian sang Dios, dapat naton batunon, dapat naton hakson kag sudlan ang kabuhi sang isa ka bata.  Ang ginhambal ni Jesus gin-interpret sang iya action sang iya ginbaton, ginkugos kag gintungtung ang iya kamot sa mga bata. 

Ngaa, ano ang panan-aw ni San Markos sang kabuhi sang isa ka bata, ngaa dapat naton batunon kag hakson?  What do children represent in our society?

Sang nagligad nag-sick call ako sa Jaro kag naalabay man lang kuntani ako sa mga nagatilindog nga mga nanay sa dalan.  Nagasutana ako.  May isa didto ka nanay nga ang iya bata nagahibi, tudo nga hibi, kag nabati-an ko gid pagsiling niya “shsst hipos ara si father ay, hala mo hibi ka da ….”  Ahay ang bata naghipos.  Nagasido-sido sia pero paglabay ko naghipos sia.  Nahadlok sa pari.  Didto ko narealizar nga pareho na kami kategoriya sang pulis kag aswang – gina-usar para ipamahog.

Sa mata ni San Markos amo ina ang situwasyon sang kabataan – ginapahog, ginadaogdaog, ginapahipos – tungod kay gamay sila they depend on adults, wala sila may mahimo.  Sang nagligad may bata nga nagreklamo sa iya nanay – gintudluan mo ako maghambal, gintudluan mo ako maglakat, tapos singganon mo ko, abi pahimunong da kag maghipos, ano gid bala?

Sa tiempo ni San Markos amo ina ang mga kabataan – they were powerless, ginahimo sila nga pa-on, ginahimo sila nga capital – “pamanahon mo si amo ni para may kaalyado ako sa pihak nga partido, pangasaw-on mo si amo sini para matingob naton ang aton propriedad.”  Kon magdivorce sang una kag indi mahisayran kon kay sin-o ibilin ang mga kabataan, puede man sila mabaligya.  Na shock kita sang nagligad nga ang ISIS kag ang Boko Haram nagabaligya sang mga kabataan nga ila ginbilanggo bilang mga slaves – may ara pa gali sina subong?  But this was normal sadtong una sa tiempo ni San Markos kag ni Jesus. 

Subong may ara na kita Karapatang Pambata – the Human Rights of Children.  Kinahanglan may tion gid sila nga makahampang, kinahanglan maka-iskwela gid sila.  Sadtong una, sa kabug-at sang kabuhi, sa realidad sang kabuhi, ang una pirme nga naga-antus amo ang kabataan.  Gani kon magsiling ka “kabataan” amo ini nga paminsaron kag imahen ang nagasulod sa panan-aw ni San Markos – they are the marginalized of society.

Amo ini nga mga situwasyon ang nagahatag kahulugan sa aton ebanghelyo – ang makasulod sa ginharian sang Dios amo lamang yadtong mga nagabaton, nagahakus, nagakugos sang mga tawo nga sa ila kabuhi ginapahog pirme, gina-gamit lang sang iban, ginadaog-daog kay wala man sila sing ikasarang nga ila, mga tawo nga wala security kay nagadepende lang ang tanan sa ila amo, vote or gabot, .  Amo ini sila para kay San Markos ang mga “kabataan” nga dapat hatagan sing nagakaigo nga pag-atipan sang katilingban. They are the most vulnerable members of our community, because they are used by the powerful, they are taken advantage of by the mighty. 

Kon luyag mo makita ang pala-ugtas nga Jesus makita mo sia sa ebanghelyo ni San Markos – palaugtas.  Luyag nyo makita ang mga ulugtasan nga gintuton-an?  Ara man sila sa ebanghelyo ni San Markos.  Sa Ebanghelyo naton ginsaway sang mga gintuton-an ang mga kabataan nga luyag kuntani magpalapit kay Jesus.  Actually ang saway nga tinaga tam-an ka luya.  Ang bagay nga tinaga amo ang tabog - gintabog.  Si Jesus naakig sa iya mga gintuton-an – he was indignant kay sala ang ginbuhat.  Ngaa sala?  Chapter 10 ining aton ginabasa.  Sang chapter 9 nagsiling na si Jesus sa ila “Ang tawo nga nagabaton sang isa sining mga bata sa akon ngalan, nagabaton sa akon, kag ang nagabaton sa akon, wala lamang nagabaton sa akon, kundi nagabaton man sang nagpadala sa akon.”  Chapter 9 ina, dayon chapter 10, lipat na sila.  Bag-o lang ginhambalan, nalipat na. 

Sang nagligad naakig man ako sa akon istudyante kay bag-o lang ko nakahatag instructions, nagtalikod lang ako nalipat na sila.  So inakigan ko sila mga goldfish kamo, goldfish, goldfish, goldfish.  Bal-an nyo ngaa goldfish?  Kay ginasiling nga ang goldfish 3 minutes lang ang iya memory.  After 3 minutes lipat na sia.

The Lord was angry kay bag-o lang gid sila ginhambalan nga they should be a welcoming community especially to the children, especially to the marginalized.  Ugtas na naman si Jesus.  Galing wala pa sia kabalo sang goldfish, tani ginsingganan ya man mga goldfish kamo.

And so we ask, is our parish a welcoming community to the marginalized?  Paano kita mangin welcoming community?  Ginasiling nga si Pope Francis sa masami nagapasulabi sang ginatawag naton mga fringes – Sa masami wala sia sa main street.  Didto mo sia makita sa mga hilit-hilit, mga neglected nga lugar, mga lugar nga wala masami ginamisahan, ginabisitahan niya ang masami wala ginabisitahan.    Subong, sa Roma, amo ina ang ginabuhat niya – didto sia nagakadto sa mga lugar nga wala ginakadtuan sang mga santo papa – mga gagmay nga lugar mga insignificant nga lugar.  Amo man ina kuno ang rason kon ngaa nag-isistir sia nga bisitahan gid ang Tacloban. Kahapon sa sermon ni Pope Francis sa Tacloban nagsiling sia "When I saw from Rome that catastrophe of Yolanda, I felt that I had to be here. On those very days I decided to come here. I am here to be with you. Perhaps a little late, but I am here.”

Tapos samtang nagamisa sia naga-raincoat sia – first time ko kita pari much less santo papa nga naga-raincoat sa misa.  Tapos mayo lang kay nakabalik sia sa Manila bisan sa kamadlos sang hangin.  Ang nagasunod sa ila nga eroplano wala gid ya nakalupad.  Ti amo na kon nagapanuhot-nuhot ka sa mga hilit-hilit, amo ina kon hakson mo ang mga maluya kay ikaw mismo you also expose yourself to a lot of vulnerabilities, kabudlay, kasabad, kagarot, kagamo.  Nahimo ka man nga isa ka bata.  You also become vulnerable. 

I felt I had to be here.  Amo ina ang pamatasan sang isa ka welcoming nga tawo, isa ka welcoming nga katilingban. - Diin na sila kadtoan ta.  Ti amo lang na galing kabudlay a, kagamo.

Subong sang isa ka bata.  Si Kristo nangin bata – ginhakus niya ang labi nga maluya kag nagakinahanglan sang iya bulig kag pag-atipan.  Kag bangud sini sia nangin maluya man.  kabay nga ang aton debosyon sa santo nino magpadumdum sa aton sining pang-agda ni Kristo.