sa oton piesta

Gamay anay nga labay-labay nga sugilanon antes kita magsugod.  Sa pagsiling ko labay-labay ini nga mga ulo-istorya mga gagmay nga history nga may simbog nga legend, ukon basi man ini mga legend nga may simbog nga gamay nga history.

Kon ang Lambunao First Class tungod, kay isa sa ila mga rason, damo kuno “first” sa ila banwa, ang Oton indi gid magpaulihi.  Kon sa pa-first-first lang, sa pagkamatuod ang Oton ginakabig nga una sa mga parokya, una man nga Agustinian priory diri sa Panay nga gintukod mismo ni Fray Martin de Rada, isa sa mga chaplain kag ang spiritual director ni Miguel Lopez de Legaspi nga sa masami makilala na lang sang kalabanan sa aton subong, nga isa ka dalan sa Oton, bilang Rada street.  Amo ini ang una nga banwa sa Provincia sa bagay nga sa sulod sang duha ka siglo sa mga sulat sang mga espanol pirme lang nila masal-an ang provincia sang Iloilo nga provincia sang Oton. 

Gintukod ni Fray Martin de Rada ang Oton sadtong 1572 bilang nahauna nga parokya sang Panay kag ginpaidalom ini sa panabang sang Mahal nga Iloy nga amo ang Imaculada Concepcion.  Matuod piesta na ini sang simbahan, apang sa sadtong tion nga ginhimo sia nga patrona sang Oton, ining pagtuluohan sa Imaculada Concepcion ginabaisan pa sang mga theologians kay bag-o lang si John Duns Scotus nakahimo sang iya matahum nga pagpahayag nahanungod sining privelegio ni Maria.  Kag ginasaulog na sang mga taga-Oton sang kapin sa duha ka gatos ka tuig ang piesta sini, antes nga ginhimo ini sang Santo Papa nga piesta sang bug-os nga simbahan sadtong 1708 lamang.  Kag siyempre ginhimo lamang ini nga bahin sang aton pagtuo ni Papa Pio Nono sadtong 1854 sang nagasaulog ang Oton sang iya 272 anniversary kag piesta bilang parokya.  Gani, ginkuha sang Oton ang kadungganan nga una nga lugar sa bug-os nga Pilipinas nga napaidalom sa pagtabang kag pagbulig sang Mahal nga Birhen Maria. 

Kag indi lamang ina.  Ginasiling nga indi si Martin de Rada ang nagpili sa Mahal nga Iloy, ang Imaculada Concepcion, bilang patrona sang banwa, kundi ang Mahal nga Birhen Maria mismo ang nagpili sa Oton, kay ginasiling nga sang gindul-ong diri ang istatwa sang Santo Nino nga kuntani mangin patron sini nga lugar, ang sakayan indi na maghulag tubtob nga ginmaduan sang kapitan nga kuhaon liwat ang Santo Nino sa simbahan kag ilisan sang Imahen sang Mahal nga Birhen.  Sang ini nahimo, insigida nakalakat ang ila sakayan kag gindala nila ang Santo Nino sa Tigbauan. 

Sang ginhimo ang simbahan sang Oton nga garison sang mga Hapon ginasiling nga may nagapakita sa ila nga matahum nga babayi nga nakaputi kag nagapadumdum sa ila kada gab-i nga ang simbahan balay sang Dios kag dapat sila maghalin.  Gani, ang Oton makilala man nga isa sa mga una nga may White Lady.  Kag sang magguba ang isa sa pinakamatahum nga simbahan sa bilog nga Asia sadtong 1949 tungod sang linog, ang Mahal nga Birhen padayon nga nagatungtung sa iya ginhamtangan sa ibabaw sang simbahan tubtob nga ini ginkuha sa bulig sang madamo nga mga pulley tungod kay mabug-at ini kaayo nga daw indi sia maghalin sa iya ginahamtangan.  Apang sang ini ginbalik sa iya bag-o nga lugar sa ibabaw sang torre sang simbahan, isa lang ka pulley ang nagpasaka sini sadtong tion ni Msgr. Calvo. 

Oton, Oton waay lang kamo siguro kamulalong kon ano kadaku sang aton kadungganan.  Pueblo amante de Maria, ang Pungsod nga pinalangga ni Maria kag yanang una nga bahin sang pungsod amo ang Oton – ang isa ka ultimo nga banwa sa bug-os nga Pilipinas nga una nga ginpalangga kag nagp[alangga kay Maria.  Kag kon may kamatuoran ang kanta “first love never dies,” Oton possesses in its history the treasure and the dignity of being loved first by no less than the Mother of the Savior and a special place I believe is always reserved for us in her heart.

Apang diin na kita subong?  Diin na subong ang banwa sang Oton sa iya pagpalangga sa Mahal nga Iloy sang Dios?  Ano ang natabo sa mga istorya sang aton katigulangan nga nagdihon sa aton, kag nagpapati sa aton sa sini nga kandungganan?  Oton, bawi-a yanang kadungganan bilang una nga ginhigugma, kag bilang una nga naghigugma. 

Paano naton ini mabawi. Tatlo ka butang.

Una, ang konbersiyon.  Kon nagapamati kamo sang nahauna nga balasahon mabatian naton indi lamang ang istorya ni Adan kag ni Eba kundi ang aton man istorya.  Kon hatagan naton ini nga istorya sang titulo, sarang naton ini matiguluhan, Sin-o ang may sala?  Pareho gid kita, waay sing kinalis.  Sin-o ang may sala?  Waay may maako.  Pinalapitan sang Dios si Adan, indi mag-ako si Adan, sa baylo gintudlo niya si Eba.  Pinalapitan sang Dios si Eba, indi mag-ako si Eba, sa baylo gintudlo niya ang man-og.  Ahay ang kaluluoy nga man-og natam-an gid sia, kay waay na sia itudlo pa nga iban, kag waay gid man sia tudlo.  Sin-o ang may sala?  Sa pagkilala naton nga si Maria waay nadagtaan sang sala nga panublion, aton man ginakilala nga kita makasasala, kita nakasala.  Amo ini ang kamuon sang konbersiyon when we have learned to be responsible and therefore accountable for our actions and neglect, sa atubangan sang Dios, sa atubangan sang simbahan kag sa isa kag isa.  Sin-o ang may sala – ang Obispo.  Sin-o ang may sala – si tatay.  Sin-o ang may sala – ang kabataan.  Sin-o ang may sala – ah bisan sin-o lang da basta indi ako, indi ako, indi ako.  Some people are growing old but they never grow up.  When will we ever stop blaming other people and accept responsibility, accept our neglect.  San-o pa kita mag-untat sa pagpamasol sa iban kag akuon nga may kahilabtanan kita sa mga kagamo sa aton palibot? 

Hala nyo eleksiyon na naman.  Hampangan ta naman ini. Padala naman kita sa kwarta, padala-dala naman kita sa popularidad.  Tapos kon magpalpak ipanginwala ta naman kag basulon ang iban.  Ang konbersiyon nagakahulugan sang pagbaton nga nagakahulog kita sa sala kag nagatuon kita sa aton mga sala agud indi na ini maliwat.

Ikaduha, offering, ang pagpanginhalad sang aton kaugalingon.  Kon nagapamati kamo sang ikaduha nga balasahon ginasaysay ni Pablo nga si Kristo nagbugay sa aton sang tanan nga espirituhanon nga bugay gikan sa kalangitan.  Ginpili kita sang Dios nga mangin balaan kag wala sing kasawayan sa iya atubangan. 

Sa masami kon magsiling kita Imaculada Concepcion ang nagasulod lamang sa pensar naton amo nga si Maria wala mahilabti sang sala nga panublion.  Apang nagakalipat kita sang mas daku nga kamatuoran sa likod sini.  Nga si Maria waay lamang ginhilway sa orihinal nga sala, kundi sa paghilway sa iya sa sala, ginbalik man sang Dios ang orihinal nga grasya nga nadula ni Adan kag ni Eba.  In the Immaculate Conception, God did not just free Mary from original sin, but rather and more importantly God restored to Mary the original grace, God gave back to Mary the original gift that was originally ours. Kasubong man sa aton.  Sa Bunyag ginbalik na sang Dios sa aton ang orihinal nga grasya.  Ginbalik na sa aton ang dignidad nga magkabuhi indi sang isa ka miserable nga kabuhi, kundi sang kabuhi sang mga anak sang Dios; indi na kaaway kundi magulu-lutod.  In a sense God is telling us through the Immaculate Conception kadamo na sang posibilidad para sa aton nga magkabuhi sang sahi sang kabuhi nga mangin halad kag pagsimba. There is a possibility that we could live without seeing people as a threat; that we could live together without treating each other as possible enemies, that it is now possible that we can treat each other not as inferiors and superiors but as brothers and sisters, and helpmates in our pilgrimage through life.  Si Maria ginhimo nga halimbawa sang posibilidad sang kabuhi nga nahalad sa Dios, ang sahi sang halad nga nahamut-an.

Mga utod, makasiling bala kita nga bisan nabalik na ang grasya kag ang madamo nga mga kahigayuanan nga mahimo sang orihinal nga grasya nga yara sa aton, makasiling bala kita nga ang aton kabuhi isa halad?  Ano nga sahi sang halad – basi dunot nga halad, pan-os nga halad, garok nga halad, switik nga halad, wala paki nga halad, waslik poder nga halad,  pakuno-abi nga halad, palusot nga halad, pangurakot nga halad, dayaon nga halad, pamigos nga halad . . . ukon nahamut-an nga halad.  Dumdumon lamang naton.  Original grace has been restored as exemplified by Mary.  Gani you have the power within you, we have the power within us to be the best we can possibly become.

Sa katapusan, reparation.  Ang paghimo sang reparasyon, ang paghimo sang pagpaha-uli.  Kon nagapamati kita sang ebanghelyo nga ginbantala sa aton tunga kag subogn man sang ikaduha nga  balasahon, ang tanan nga kadungganan ni Maria nagikan sa grasya sang Dios.  Ang tanan nga puni sa persona ni Maria isa ka grasya nga halin sa Dios, ini tanan naggikan sa Dios, paagi kay Kristo, dira kay Kristo kag tungod kay Kristo.  Amo ini ang mensahe sang Imaculada Conception.  Ang Dios amo ang kamunoan kag ang ginhalinan sang tanan.  Sa Immaculada Conception si Kristo, ang Dios takes the center stage.  Obra ini sang Dios kay Maria.  Indi gani ini merito ni Maria.  Gugma ini tanan sang Dios.

Sa masami mga utod, nagakalipat kita sini nga kamatuoran.  Dumdom naton kita ang bida.  Dumdom naton kita ang makasolbar sang tanan.  Dumdom naton kita lang ang makasabat sang tanan.  Dumdom naton kita ang sabat sang problema kag kita ang solusyon.  Daw politico kita nga nagakampanya nga kon waay kita daw magguba na ang Pilipinas.  Daw mga ginikanan kita nga daw gapanag-iya sang ila kabataan sa bagay nga diktahan pati ila pamanahon.  Daw mga parish priest kita  nga kon waay kita daw indi na mapahuman ang simbahan kag indi na mapadalagan ang parokya.  No!  We are not!  We are instruments of God!  May gamay kita nga paninguha, apang buhat ini tanan sang Dios kag instrumento lamang kita.  Waay kita may ginapanag-iyahan, iya ini tanan sang Dios.  Amo ini ang mensahe sang ginatawag nga reparasyon.  Amo ini ang kabuhi nga nahalad bilang reparasyon.  Nga indi lamang kita magsalig sa aton pagpaninguha, indi lamang kita magsalig sa aton kusog kay ang Dios amo ang nagadala sing kaayuhan, ang Dios amo ang nagakonbertir, ang Dios ang nagapamuno, ang Dios amo ang nagatapos sang tanan, kag kita instrumento lamang niya.  Iya ini, indi aton.

Sang elementary pa ako tam-an ini ka buhi sa paminsaron sa aton parokya.  Nadumduman ko anay ang kwarenta oras nga debosyon nga id-id gid nga ginapatigayon ni Msgr. Calvo – ang waay untat nga pagpangadi kag pagpenitensiya sang bug-os nga parokya sang Oton sa sulod sang kwarenta oras.  Nadumdoman ko man ang pagpartisipar ko anay sa mga penitensiya nga nagaprosesyon kami nga nagatiil lamang.  Nadumduman ko ang akon paglakat halin sa sini nga simbahan pakadto sa San Agustin upod kay Msgr. Calvo – nagatiniil lang kami.  Bata pa ako sadto.  Apang luyag ko lang ipadumdom sa aton tanan nga sa sina nga paminsaron, ang sinadto nga Oton gindihon.  Gindihon kita sa pagpati kag sa pagtuo nga ang tanan buhat sang Dios, ang tanan nasandig sa kabubut-on sang Dios, nga Sia kag indi ako, Sia ang tag-iya sang tanan, nga sia kag indi kita ang nagapalakat sang tanan.  Ang kabuhi sang reparasyon.  Ang tanan nagasandig sa pagsalig nga ang Dios magaluwas, ang Dios magatipon liwat sa aton, ang Dios magahatag sing katumanan sa tanan naton nga paninguha.

Amo ini ang Oton nga sinadto, ang first love ni Maria, ang una nga ginhigugma kag ang una nga naghigugma.  Kabay nga sugod sining piesta aton ini mabuhi liwat – ang kabuhi nga ginpakita sa aton liwat liwat sang Imaculada Conception – ang kabuhi sang konbersiyon, paghalad kag reparasyon.  Kabay pa.

P.S. Sang may balod kuno nga daku nga magatupa kuntani sa Oton nakita ang isa ka babayi nga nagpabalik sang balod sa lawod.  Sang yara kuno dira ang feriahan sa plaza nga padayon nga nagaginahod bisan pa naga-misa sa simbahan, ang Birhen dira sa torre nagtalikod kag naghibi.  Tuod ukon indi?  Ambot.  Apang ini ang mga istorya nga nagdihon sa aton kag nagpapati sa aton nga, “Oton ginhigugma ikaw . . . ginhigugma ka sing labi.”  First class bala kita?  Indi, ihatag lang na sa Lambunao.  Kita aton . . . First love!